Cholesterol to lipoproteina niezbędna dla organizmu człowieka. Pogłoski o jego szkodliwości są całkowicie bezpodstawne. Specjaliści zapewniają, że jej niedobór jest bardziej niebezpieczny dla zdrowia niż nadmiar. Dlatego nie jest konieczne całkowite wykluczenie z diety produktów bogatych w ten składnik.
Jaka jest rola cholesterolu w organizmie?
Cholesterol pełni w organizmie funkcję transportową: przenosi lipidy wewnątrz i na zewnątrz naczyń krwionośnych. Substancja ta bierze udział w tworzeniu żółci i syntezie hormonów płciowych, uszczelnia błony komórkowe, regulując ich przepuszczalność dla cząsteczek o różnych rozmiarach.
Są to najważniejsze funkcje tej substancji, ale lista jej dobroczynnych właściwości na tym się nie kończy. Lipoproteiny są niezbędne do:
- do syntezy witaminy D;
- do przyswajania tłuszczów z pożywienia;
- do tworzenia nowych synaps w mózgu;
- do regulacji aktywności enzymów;
- w celu zapobiegania chorobie Alzheimera;
- dla prawidłowego wzrostu komórek płodu w czasie ciąży.
Szkody wynikające z nadmiaru cholesterolu
Pomimo istotnego znaczenia cholesterolu dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, jego nadmiar jest szkodliwy. Lipoproteiny transportują lipidy z lub do naczyń krwionośnych. W dużych stężeniach może gromadzić się na ich ścianach, tworząc grudki – blaszki miażdżycowe.
Uwaga: taki proces jest obarczony ryzykiem rozwoju miażdżycy i zatkania tętnic, co dramatycznie zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu.
Jakie są wskazania do badania poziomu cholesterolu?
Osoba zdrowa powinna wykonywać badanie krwi na obecność cholesterolu raz w roku, osoba cierpiąca na miażdżycę tak często, jak zaleci lekarz prowadzący leczenie, i nie powinna pomijać tego badania, jeśli występuje jeden z następujących czynników
- choroby sercowo-naczyniowe;
- otyłość;
- cukrzyca;
- powyżej 40 roku życia;
- palenie papierosów, alkoholizm;
- ciąża;
- przyjmowanie leków hormonalnych;
- niezdrowa dieta.
Wszystkie te czynniki są jedną z przyczyn wzrostu poziomu cholesterolu.
Jak interpretować wyniki badania poziomu cholesterolu?
W organizmie człowieka występują dwa rodzaje lipoprotein – lipoproteiny o małej gęstości (LDL) i lipoproteiny o dużej gęstości (HDL) – te pierwsze nazywane są „złym” cholesterolem. W naczyniach krwionośnych tworzą się blaszki miażdżycowe, które blokują światło naczyń i uniemożliwiają przepływ krwi. W normalnych warunkach stężenie LDL powinno być mniejsze niż 3,9 mmol/l.
HDL to „dobry” cholesterol. Przenosi LDL do wątroby w celu „recyklingu”, bierze udział w metabolizmie, syntezie żółci i hormonów oraz tworzy błony komórkowe, nadając im wytrzymałość i elastyczność. W normalnych warunkach stężenie lipoprotein o dużej gęstości powinno przekraczać 0,8 mmol/l.
Oprócz LDL i HDL należy wziąć pod uwagę jeszcze dwa inne wskaźniki:
- Cholesterol całkowity;
- TG, czyli triglicerydy.
Cholesterol całkowity może wynosić od 3,1 do 5,4 mmol/l. Przy wysokim ryzyku miażdżycy wartość ta wzrasta do 8 mmol/l.
Trójglicerydy to tłuszcze, które są wykorzystywane przez mięśnie jako źródło energii. Ich stężenie u zdrowego mężczyzny nie przekracza 2 mmol/l, a u kobiety 1,5 mmol/l. Wyższe wartości wskazują, że część tłuszczu nie jest wykorzystywana do produkcji energii, lecz gromadzi się w jamie brzusznej i udach w wyniku rozwoju otyłości.
Najbardziej wymowną rzeczą w badaniu krwi na obecność cholesterolu jest stosunek „złych” do „dobrych” lipoprotein.
Ostrzeżenie. Jeśli człowiek ma więcej HDL, nie musi się martwić o swoje zdrowie. Przewaga HDL jest powodem do przeprowadzenia badań lekarskich i ponownego rozważenia nawyków żywieniowych.